Özgeçmişi Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü'dür. Orhan Kemal, milletvekili ve bakanlık yapmış Abdülkadir Kemali Bey ile ortaokul mezunu aydın bir kadın olan Azime Hanım'ın oğludur. 15 Eylül 1914'te Adana'nın Ceyhan ilçesinde dünyaya geldi. Babası siyasal nedenlerle 1931'de Suriye'ye kaçınca, orta öğrenimini yarıda bıraktı ve Suriye'de bulaşıkçılık ve matbaa işçiliği yaptı. Bir yıl sonra tek başına Türkiye'ye dönerek Adana'da çırçır fabrikalarında işçilik ve katiplik yaptı. Bu yıllardaki birikimleri, ilerde romanlarına hayat vermiştir. 1937'de çırçır fabrikasında (Milli Mensucat) bir işçi olan Nuriye ile evlendi. Bir yıl sonra ilk çocuğu Yıldız doğdu. 1938'de Niğde'de askerliğini yaparken "Maksim Gorki ve Nazım Hikmet kitapları okumak", "yabancı rejimler lehinde propaganda ve isyana muharrik" suçundan 5 yıl hapis cezasına mahkum edildi. 1940'ta, Bursa Cezaevi'nde tanıştığı Nazım Hikmet'in toplumcu görüşlerinden etkilendi; kendisinden Fransızca, felsefe ve siyaset dersleri aldı. Orhan Kemal'i şiir yerine roman ve öykü yazmaya teşvik eden de Nazım Hikmet oldu. İlk öykülerini Orhan Raşit takma adıyla yayımladı. İlk kez 1943'te İkdam gazetesinde "Asma Çubuğu" öyküsünde Orhan Kemal adını kullandı. 1943'te tahliye olunca Adana'ya döndü. Amelelik ve hamallık gibi işlerde çalıştı. 1944'te doğan oğluna Nazım adını verdi. 1949'da üçüncü çocuğu Kemali'nin doğumundan sonra, 1950'de ailesiyle İstanbul'a yerleşti ve ölümüne kadar kitap ve makale yazarak geçindi. 1957'de dördüncü çocuğu Işık doğdu. 1958'de Sait Faik Hikâye Armağanı'nı "Kardeş Payı" adlı öyküsü ile aldı. 1966'da "hücre çalışması ve komünizm propagandası" yaptıkları gerekçesi ile, iki arkadaşı ile birlikte tutuklandı. "Suç teşkil eden bir cihet bulunmadığı" yolundaki bilirkişi raporu üzerine bir ay sonra serbest bırakıldı. 1967'de 72. Koğuş oyunu ile Ankara Sanatseverler Derneği tarafından en iyi oyun yazarı seçildi. 1969'da Türk Dil Kurumu Ödülü'nü ve Sait Faik Hikaye Armağânı'nı Önce Ekmek adlı kitabı ile aldı. Bulgar Yazarlar Birliği'nin çağrısı üzerine gittiği Sofya'da, tedavi görmekte olduğu hastanede 2 Haziran 1970'te öldü. Anısını yaşatmak için İstanbul'da Orhan Kemal Müzesi açıldı. 1972'den bu yana adına bir roman yarışması (Orhan Kemal Roman Armağanı) düzenlenmektedir.

Eserleri

• Orhan Kemal, yoksul kesimin, işçilerin, öğrencilerin, "sokaktaki adamın" yaşamını anlatan öykü ve romanlar yazmış ve insan-toplum ilişkilerini gerçekçi bir dille yansıtmıştır. 27 roman, 19'u öykü kitabı ile anı, inceleme, oyun, röportaj türünde kitaplar bırakmıştır.

           Öykü

• Ekmek Kavgası (1949)
• Sarhoşlar (1951)
• Çamaşırcının Kızı (1952)
• 72. Koğuş (1954)
• Grev (1954)
• Arka Sokak (1956)
• Kardeş Payı (1957)
• Babil Kulesi (1957)
• Dünyada Harp Vardı (1963)
• Mahalle Kavgası (1963)
• İşsiz (1966)
• Önce Ekmek (1968)
• Küçükler ve Büyükler (1971- ölümünden sonra)
• Öykülerinden yapılan derlemeler Bilgi Yayınevi’nce dört cilt olarak yayınlandı:
• Yağmur Yüklü Bulutlar (1974)
• Kırmızı Küpeler (1974)
• Oyuncu Kadın (1975)
• Serseri Milyoner/İki Damla Gözyaşı (1976)

            Çocuk Kitapları

• Aslan Tomson(1976)*
• İnci’nin Maceraları (1979)*

             Roman

• Baba Evi (1949)
• Avare Yıllar (1950)
• Murtaza (1952)
• Cemile (1952)
• Bereketli Topraklar Üzerinde (1954)
• Suçlu (1957)
• Devlet Kuşu (1958)
• Vukuat Var (1958)
• Gavurun Kızı (1959)
• Küçücük (1960)
• Dünya Evi (1960)
• El Kızı (1960)
• Hanımın Çiftliği (1961)
• Eskici ve Oğulları (1962) / (Eskici Dükkanı adıyla 1970)
• Gurbet Kuşları (1962)
• Sokakların Çocuğu (1963)
• Kanlı Topraklar (1963)
• Bir Filiz Vardı (1965)
• Müfettişler Müfettişi (1966)
• Yalancı Dünya (1966)
• Evlerden Biri (1966)
• Arkadaş Islıkları (1968)
• Sokaklardan Bir Kız (1968)
• Üç Kağıtçı (1969)
• Kötü Yol (1969)
• Kaçak (1970)*
• Tersine Dünya (1986)* 

             Oyun

• İspinozlar (1965)
• 72. Koğuş (1967)

             Anı

• Nazım Hikmet’le Üç buçuk Yıl (1965)

             İnceleme

• Senaryo Tekniği ve Senaryoculuğumuzla İlgili Notlar (1963)

             Röportaj

• İstanbul’dan Çizgiler (1971)*
• *Ölümünden sonra yayımlanmıştır.